TUNİS,ArabaAZ
Bərbər əsilli dahi siyasətçi Həbib Burqiba 3 avqust 1903-cü ildə dünyaya gəlib. 1920-ci illərdə Fransada hüquqşünas kimi fəaliyyət göstərib . Vətənə qayıtdıqdan sonra o, müstəmləkəçilik əleyhinə hərəkatda fəal iştirak etməyə başlayıb Burqiba.
1934-cü ildə Fransadan müstəqillik uğrunda hərəkata rəhbərlik edən “Yeni Düstur Partiyası” nın qurucularından biri oldu. O, müstəmləkə hakimiyyətləri tərəfindən bir neçə dəfə həbs edilərək ölkədən qovulmuş və sonda onlarla danışıqlara başlamışdır. 20 mart 1956-cı ildə Tunis müstəqil dövlət elan edildi, 25 iyul 1957-ci ildə monarxiya ləğv edildi və Burgiba prezident seçildi.
O, hakimiyyətə gəldikdən sonra iqtisadiyyatın inkişafı, ölkənin təhsil sisteminin müasirləşdirilməsini və gender bərabərsizliyinə qarşı mübarizəni əsas vəzifələri hesab edirdi.
Burqiba İstanbuldan Liviyanın Sirte şəhərinə köçmüş nəcib bir Osmanlı ailəsindəndir . 1793-cü ildə Həbibin ulu babası Məhəmməd Burqibə əl-Kəbir Liviya ilə Osmanlı İmperiyası arasındakı münaqişələr səbəbindən Tunisə köçdü və ailəsi, şəxsi həkimi, nökərləri və malları ilə birlikdə Tripolidən gələnlərin yaşadığı ərazidə Monastirdə məskunlaşdı. Köçkünlər tez bir zamanda yeni yerdə məskunlaşdılar, Məhəmməd şəhərdə xeyriyyəçi kimi şöhrət qazandı. 1803-cü ildə Burgibanın babası Məhəmməd doğuldu və Böyük Məhəmmədin ölümü ilə o, sərvətini miras aldı.
Burqibanın təhsili
O, ailənin oğullarının ən kiçiyi idi və qadınların əhatəsində böyüdü və bu, sonradan onu gender bərabərliyi uğrunda mübarizəyə sövq etdi. Maddi çətinliklərə baxmayaraq atası övladlarına təhsil verə bilmişdi. Həbib Monastirdə fransız-ərəb məktəbinə daxil oldu, lakin tezliklə oradakı təhsilin keyfiyyətindən narazı qalan atası Əli 1907-ci ildə oğlunu ölkənin paytaxtına göndərdi.
1917-ci ildə atası ilə birlikdə görkəmli millətçi Bəşir Sfarın dəfn mərasimində iştirak etmiş, daha sonra müstəmləkə idarəçiliyinə qarşı mübarizə aparan “Düstür” partiyasının gələcək qurucusu sürgündən ölkəyə qayıdan Əbdül-Əziz Salbi ilə görüşmüşdü .
1924-cü ildə o , hüquq və siyasi elmlər üzrə təhsil aldığı Paris Universitetinə daxil oldu.
Siyasi karyeranın başlanğıcı
Elə həmin il universiteti bitirib ailəsi ilə birlikdə vətənə qayıtdı, burada dərhal anti-müstəmləkəçilik hərəkatında qatıldı. “Düstur” partiyasına qoşuldu və onun icraiyyə komitəsinin üzvü oldu və qəzetlərdə məqalələrli nəşr olunmağa başladı.
1931-ci ildə o, etnik ədavətin qızışdırılması ittihamı ilə həbs edilmiş, bundan sonra o, fransızlara daha fəal müqavimət göstərməyə çağırdığı “L’Action Tunisienne” qəzetini nəşr etməyə başlamışdır. 1933-cü ilin avqustunda partiyanın siyasəti ilə razılaşmadığı üçün partiyanı tərk etdi və 11 mart 1934-cü ildə “Yeni Düstur partiyasını” quraraq onun Siyasi Bürosunun baş katibi oldu.
1934-cü ilin sentyabrında tərəfdarları ilə birlikdə yenidən həbs edildi. O, Saxaradakı Borj-Leboeuf qalasında saxlandı və oradan həmfikirlərinin çoxu ilə birlikdə 1936-cı ilin aprelində azad edildi. 1938-ci il aprelin 9-da müstəmləkəçilik əleyhinə üsyan vəhşicəsinə yatırıldıqdan sonra, 1939-cu il iyunun 10-da o, hakimiyyətə qarşı sui-qəsd və vətəndaş müharibəsinə təhrik ittihamı ilə yenidən yoldaşları ilə birlikdə həbs edilir.
Həmin ilin payızında o, həbs cəzasına məhkum edildi, 1940-cı ilin mayında o, Fransaya köçürüldü, burada bir neçə həbsxanada cəza çəkdi , 1942-ci ilin payızında Almaniya rəhbərliyi tərəfindən azad edildi və Chalon-sur-Saoneyə göndərildi . Şimali Afrikadakı Fransız koloniyalarında müqaviməti zəiflətməyə çalışan İtaliya Xarici İşlər Nazirliyi 1943-cü ilin yanvarında Həbibi Romada rəsmi qəbul etdi.
İkinci Dünya Müharibəsi başa çatdıqdan sonra o, müstəmləkə hakimiyyətləri ilə danışıqlara başlamaq üçün bir neçə nəticəsiz cəhdlər etdi, bundan sonra Tunisin müstəqillik mübarizəsinin beynəlxalq tanıtıma ehtiyacı olduğu qənaətinə gəldi.
1945-ci ilin martında o, gizli şəkildə ölkəni tərk edərək balıqçı gəmisi ilə Liviyaya gəldi, daha sonra Qahirəyə çatdı, oradan Suriya və Livana getdi, 1946-cı ilin dekabrında diqqəti cəlb etmək üçün Ərəb Dövlətləri Liqasının və BMT-nin qərargahını ziyarət etdi.
1949-cu il sentyabrın 8-də vətənə qayıdır. Növbəti apreldə o, müstəmləkə administrasiyasını ləğv etmək və Tunisin müstəqilliyini bərpa etmək üçün yeddi bəndlik proqram təqdim etdi və öz planını təbliğ etmək üçün 1951-ci ildə yenidən dünya turuna çıxdı. Fransa hökumətinin əməkdaşlıqdan imtina etməsi səbəbindən o, müstəmləkə hakimiyyətlərinə qarşı üsyana çağırış etdi və 18 yanvar 1952-ci ildə həbs edildi.
1 iyun 1955-ci ildə Həbib azadlığa buraxıldı . 20 mart 1956-cı ildə Tunis müstəqilliyini elan edildi, Burqiba baş nazir, xarici işlər naziri və Milli Məclisin sədri vəzifələrini tutdu.
25 iyul 1957-ci ildə monarxiya ləğv edildi və Həbib Burqiba respublikanın ilk prezidenti oldu . 7 noyabr 1987-ci ildə Tunis prezidenti sağlamlıq səbəbi ilə konstitusiyaya uyğun olaraq Baş nazir Ben Əli tərəfindən vəzifədən uzaqlaşdırıldı və doğulduğu Monastirdəki iqamətgahında ev dustaqlığına göndərildi. Burqiba 6 aprel 2000-ci ildə vəfat etdi və əvvəllər özü üçün tikilmiş məqbərədə dəfn edildi.