SƏNA,ArabAZ
Husi qüvvələrinin Yəməndə hökumətə sadiq qüvvələrlə təmas xətlərində hərbi hərəkətliliyi və tərəflər arasında məhdud toqquşmalar, 2022-ci ilin aprelindən qüvvədə olan, lakin rəsmi şəkildə uzadılmayan atəşkəsin taleyi ilə bağlı narahatlıqları artırır.
Bu hərbi fəaliyyətlər xüsusilə cənub-qərbdəki Təz vilayətində və paytaxt Səna şərqində yerləşən Mərib vilayətinin sərhədlərində müşahidə olunur. Mərib vilayəti zəngin neft ehtiyatlarına görə Husiilər üçün strateji əhəmiyyət kəsb edir. Əvvəllər də bu bölgədə nəzarəti ələ keçirmək üçün şiddətli döyüşlər aparmışdılar.
Husiilərin məqsədi: Yenidən Məribə hücum?
Yerli, regional və beynəlxalq dairələr Husiilərin İranın dəstəyi ilə Məribə yeni bir hücuma hazırlaşdığından narahatdır. Qeyd edək ki, Husiilər son vaxtlar Fələstin HƏMAS hərəkatına dəstək bəhanəsi ilə Qırmızı dənizdə, Ədən körfəzində və Bab əl-Məndəb boğazında ticarət gəmilərinə hücumlar təşkil etmişdi. İsrailin cavab zərbələri xüsusilə Yəmənin Hudeyda limanındakı Husi mövqelərinə ciddi zərər vurmuşdu.
İranın bölgədəki təsiri və Husiilərin taktiki manevrləri
Siyasi müşahidəçilər hesab edir ki, İranın Husiilər üzərindəki təsiri onları bölgədəki rəqiblərini məşğul saxlamaq üçün gərginliyi davam etdirməyə sövq edir. Bu səbəbdən, Qırmızı dənizdə nisbi sakitlik əldə etdikdən sonra Husiilərin Yəmənin daxilində hücumlara qayıtması ehtimalı yüksəkdir.
Digər tərəfdən, Husiilər müharibənin davam etməsindən iqtisadi və sosial öhdəliklərdən yayınmaq üçün istifadə edirlər. Onların nəzarətində olan ərazilərdə insanlar yüksək yoxsulluq, işsizlik və təhsil, səhiyyə kimi əsas xidmətlərin çatışmazlığı ilə üzləşirlər. Əhali arasında artan narazılıqlara Husi rəhbərliyi “Vətənin təhlükəsizliyi hər şeydən önəmlidir” şüarı ilə cavab verir.
Atəşkəsin pozulması sülh səylərinə zərbə vurur
Yəməndə daxili cəbhələrin yenidən alovlanması, regional və beynəlxalq vasitəçilərin sülh danışıqları aparmaq və siyasi razılaşma əldə etmək səylərini ciddi təhlükə altına alır. Bu səylərin əsas təşəbbüskarlarından biri olan Səudiyyə Ərəbistanı və BMT sülh təşəbbüsləri ilə çıxış etsələr də, tərəflər arasında razılaşma əldə etmək hələ də çətindir.
BMT-nin Yəmən üzrə xüsusi elçisi Hans Qrundberq son açıqlamalarında adətən nümayiş etdirdiyi nikbinliyi bir kənara qoyaraq, ölkədə hərbi gərginliyin artmaqda olduğunu bildirib. Üçüncü Yəmən Beynəlxalq Forumunun Əmmanda keçirilən bağlanış mərasimində o qeyd edib ki, daxili silahlı toqquşmaların artması humanitar böhranı dərinləşdirəcək və fəlakətli nəticələrə gətirib çıxaracaq.
Husiilərin BMT ilə münasibətlərində böhran
Son günlər Husiilərin BMT əməkdaşlarını və humanitar fəalları “casusluq ittihamı” ilə həbs etməsi beynəlxalq ictimaiyyətin ciddi tənqidinə səbəb olub. BMT nümayəndəsi bu addımları “əsas insan haqlarının pozulması və sülh prosesinə güvənin sarsılması” kimi qiymətləndirib. Qrundberq BMT-nin əməkdaşının həbsi zamanı ölümünün qəbuledilməz olduğunu vurğulayaraq, BMT əməkdaşlarının dərhal və qeyd-şərtsiz azad edilməsini tələb edib.
Sülh üçün zəif ümid işığı
Bütün çətinliklərə baxmayaraq, Qrundberq “Ən çətin dövrlərdə belə sülh mümkündür” deyərək ümidi qorumağa çağırıb. O, beynəlxalq ictimaiyyəti Yəmən məsələsini qlobal böhranlar fonunda unutmamağa çağırıb və birləşmiş siyasi iradənin vacibliyini vurğulayıb.
Nəticə
Yəməndə vəziyyət son dərəcə gərgindir. Husiilərin daxili cəbhələrdə yeni hücumlara hazırlaşması ehtimalı həm Yəmən daxilində, həm də bütün regionda yeni silahlı toqquşmaların alovlanmasına səbəb ola bilər. Bu, insan itkilərinin artmasına, humanitar böhranın dərinləşməsinə və beynəlxalq sülh səylərinin ciddi zərbə almasına gətirib çıxaracaq.
Yəməndə sabitlik yalnız siyasi razılaşma və səmimi dialoq yolu ilə əldə edilə bilər. Ancaq tərəflərin indiki mövqeləri uzunmüddətli sülhə nail olmağın hələ uzaqda olduğunu göstərir.
