Ramallah,ArabAZ
İsrail və HƏMAS arasında bir il əvvəl Qəzza zolağında müharibə başlayandan bəri İsrailin hərbi əməliyyatları, on minlərlə ölüm, yaralanma və humanitar böhranla yanaşı, dünyada baş verməmiş dərəcədə dağıntılara səbəb olub.
ArabAZ tərəfindən müharibənin yaratdığı dağıntıların təqdimatı aşağıdakılardır:
169 min bina:
Qəzzada əhalinin sıxlığı dünyada ən yüksəklərdən biridir. Müharibə başlamazdan əvvəl Qəzza zolağının 2,4 milyon nəfər əhalisi 365 km2 əraziyə yayılmışdı.
Tədqiqatçılar Corey Scheer və Jaymon van de Hoek tərəfindən təhlil edilən Amerika peyk şəkillərinə əsasən, 13 sentyabr 2024-cü il tarixinə mühasirəyə alınmış Fələstin anklavındakı binaların təxminən 59 faizi tamamilə dağılıb və ya zədələnib. Bu faiz təxminən 169 min binaya bərabərdir.
Tədqiqatçılar bu dağıntıların böyük hissəsinin müharibənin ilk iki və ya üç ayında baş verdiyinə diqqət çəkiblər.
Rəsmi İsrail məlumatlarına əsaslanan hesablamalarına görə, oktyabrın 7-də Qəzza zolağında müharibə HƏMAS-ın İsrail tərəfində əksəriyyəti mülki olmaqla 1205 nəfərin ölümü ilə nəticələnən hücumla başlayıb. Bu rəqəmə Qəzza zolağında saxlanılarkən ölən girovlar daxildir.
Hücum zamanı 251 nəfər qaçırılıb, onlardan 97-si hələ də həbsdədir.
HƏMAS Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, İsrail Qəzzaya dağıdıcı bombalama kampaniyası və quru hücumu ilə cavab verib və nəticədə ən azı 41 min 467 nəfər ölüb. Bəzi mənbələrdə isə, ölənlərins ayının 150 min olduğu deyilir. 41 min 467 nəfər sadəcə şəxsiyyəti təyin olunan insanlardır.
Sərhəd binalarının 90%-I dağıdılıb
Qəzza şəhərinin binalarının təxminən 75 faizi dağılıb və ya zədələnib. İsrail ordusu mayın əvvəlində Qəzza zolağının cənubunda Misirlə sərhəddə yerləşən Rəfahda quru əməliyyatına başlayıb. Rəfah Qəzza şəhəri ilə eyni dərəcədə dağıntı yaşamasa da, güllə və mərmilərin deşdiyi zədələnmiş binalar müharibənin dəhşətliliyinə şahidlik edir.
Amnesty İnternational, Qəzza zolağı ilə İsrail arasında 58 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən sərhəd bölgələrində yerləşən binaların 90 faizinin 2023-cü ilin oktyabrından 2024-cü ilin mayına qədər “dağıdılıb və ya ciddi şəkildə zədələndiyini” bildirib.
36 xəstəxanadan 16-sı yer üzündən silinib
İsrail müharibə zamanı Qəzza zolağının xəstəxanalarının əksəriyyətinə hücum edib. İsrail ordusu HƏMAS-ı xəstəxanalardan hərbi məqsədlər üçün istifadə etməkdə ittiham edir, hərəkat bunu rədd edir.İsrail qüvvələri noyabr və mart aylarında Qəzza zolağında müharibədən əvvəl ən böyük xəstəxana olan Şifa Tibb Kompleksində iki hərbi əməliyyat keçirib.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı bildirib ki, ikinci əməliyyat Əl-Şifa xəstəxanasını insan səcədləri və qalıqları ilə dolu binaya çevrilib. Təşkilatın məlumatına görə, Qəzzadakı 36 xəstəxanadan 16-sı və ya 44 faizi tamamilə yararsız haldadır.Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Peyk Mərkəzindən (UNOSAT) və OpenStreetMap coğrafi məlumat bazasından əldə edilən məlumatlar Qəzzadakı məscidlərin 60 faizindən çoxunun dağıldığını və ya zədələndiyini göstərir.
477 məktəb
Əksəriyyəti Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən idarə olunan Qəzza zolağındakı məktəblər müharibənin ağır bədəlini ödəyiblər. Bombardmanlardan və döyüşlərdən qaçan minlərlə məcburi köçkün bu qurumlara sığınıb, lakin onlar HƏMAS və üzvləri üçün komanda mərkəzləri kimi istifadə edildiyini bildirən İsrail ordusunun dəfələrlə zərbələrinə məruz qalıblar.
İyulun 6-na olan məlumata görə, Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Uşaq Fondu (UNICEF) 477 məktəb və ya 564 təhsil müəssisəsinin təxminən 85 faizi zədələnmişdir. Təsirə məruz qalan məktəblərdən 133-ü ciddi, 344-ü isə birbaşa zərər çəkib. Sentyabr ayında BMT-nin Təhsil Fondu, Qəzzada məktəb binalarının təxminən 90 faizinin zədələndiyini və ya tamamilə dağıldığını bildirmişdi.
Kənd təsərrüfatı torpaqlarının 68%-i
BMT-nin 27 avqust tarixinə aid peyk məlumatlarına görə, Qəzzada kənd təsərrüfatına yararlı ərazilərin 68 faizi, yəni 102 kvadrat kilometrə ziyan dəyib. Bu faiz Qəzzanın şimalında 78 faizə, Rəfahda isə 57 faizə çatıb.
Bundan başqa, Fələstin zolağında yol şəbəkəsinin 68 faizi zədələnib. UNOSAT-ın avqustun 18-dək olan məlumatlara əsaslanan ilkin qiymətləndirməsinə əsasən, yol şəbəkəsinin təxminən 1190 kilometri tamamilə məhv edilib, 415 kilometri ciddi, 1440 kilometri isə orta dərəcədə zədələnib.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş katibi Antonio Quterreş bu ilin sentyabrında deyib ki, baş verənlər “təsəvvür etmək mümkün deyil.
