BAKI, Arab.AZ, AzerVoice Analitik Təhlil Mərkəzi
Livan-İran münasibətləri son illərdə olduğundan fərqli bir istiqamətə gedirdi.Lakin baş verən bəzi siyasi dəyişikliklərdən sonra bu münasibətlər ölkələr arasında olmalı olan normal çərçivəyə daxil olur. Halbuki əvvəllər İran Livan üzərində “Hizbullah” vasitəsilə təsir sahibi idi və bəzi livanlılar bunu “İran işğalı” adlandırırdılar.
Bu barədə Arab.AZ AzerVoice-ə istinadən xəbər verir.
Bu dəyişikliklər xüsusilə son İsrail müharibəsi zamanı Livanın İran rəsmilərinə münasibətində özünü göstərdi. Oktyabr ayında sabiq baş nazir Nəcib Miqati İran Parlamentinin sədri Məhəmməd Baqir Qalibafın Fransayla BMT-nin 1701 saylı qətnaməsinin icrası ilə bağlı danışıqlara hazır olduğunu bildirməsinə sərt reaksiya verdi. O, bunu Livanın daxili işlərinə açıq müdaxilə və qəbuledilməz bir himayə cəhdi kimi dəyərləndirdi.
İranın bölgədəki nüfuzunun azalması və bunun “Hizbullah”ın roluna təsiri ilə Livanda bu tendensiya daha açıq şəkildə hiss olunmağa başladı. Son olaraq Livan Prezidenti Cozef Aun və Baş nazir Nəvaf Salamın bəyanatları, eləcə də hökumətin İran təyyarəsinin Beyrut hava limanına enişinə qadağa qoyması bu dəyişikliklərin bariz nümunəsi oldu. “Hizbullah”ın bütün təzyiqlərinə baxmayaraq, bu qərar qüvvədə qaldı.
Yeni hökumətin qurulması və prezident seçkisindən sonra Cozef Aun andiçmə nitqində və hökumətin bəyanatında “suverenlik mesajlarını” açıq şəkildə vurğuladı. O, İran nümayəndə heyəti ilə görüşdə “Livan artıq başqalarının müharibələrindən yorulub” deyərək, ölkənin daxili işlərinə müdaxilənin yolverilməz olduğunu bildirdi.
Eyni mesajı Nəvaf Salam da iranlı nümayəndələrə çatdıraraq, Beyrut hava limanının təhlükəsizliyinin Livan hökumətinin məsuliyyəti olduğunu qeyd etdi. Aun, fövqəladə ərəb sammitində çıxışı zamanı isə Livanın xarici güclərin təsiri altında olmayacağını və onların oyunlarına alət edilməyəcəyini vurğuladı.
Bütün bunlara baxmayaraq, İran Xarici İşlər Nazirliyi son günlərdə Tehran-Beyrut münasibətlərini “yaxşı” adlandırıb və bu əlaqələrin dialoq yolu ilə irəlilədiyini bildirib. İran Ali Rəhbərinin müşaviri isə “Hizbullah”ın müqavimət yoluna davam edəcəyini bəyan edib.
Digər tərəfdən, “Livanın İran işğalından azad edilməsi üçün Milli Şura”nın rəhbəri, keçmiş deputat Faris Səid İranın təsirinin azaldığını və Livan rəsmilərinin daha açıq şəkildə Tehranla üz-üzə gəldiyini deyir. O, 2022-ci ildə yaradılan “Milli Şura”nın buraxılmasını belə müzakirəyə çıxarıb.
Səid hesab edir ki, Livan artıq İranın öz maraqları naminə ABŞ-la danışıqlar aparmaq üçün bir vasitə kimi istifadə etdiyi bir ölkə olmaq istəmir. Livan xalqı və rəsmiləri, xüsusən də son müharibələrdən sonra İran təsirinin azaldığını hiss edirlər. O, İran təyyarəsinin Beyrut hava limanına enişinin qarşısının alınmasını bu yeni siyasətin bariz nümunəsi kimi qiymətləndirir.
Digər tərəfdən, “Hizbullah”a yaxın siyasi analitik Qasım Qasir İran-Livan münasibətlərinin daha rəsmi bir çərçivəyə keçdiyini bildirir. O, münasibətlərin dövlətlərarası əlaqələr formatına keçdiyini, lakin eyni zamanda mədəni və xalq səviyyəsində də davam etdiyini vurğulayır.
Xülasə, Livan-İran münasibətləri yeni mərhələyə qədəm qoyur. İranın bölgədəki təsirinin zəifləməsi fonunda Livan hökuməti daha müstəqil addımlar atmağa başlayıb və bu, münasibətlərin daha balanslı bir çərçivəyə keçməsinə səbəb olub.
