TEHRAN,ArabAZ
İranın Ali Rəhbəri Əli Xamenei Tehranda cümə xütbəsinə Həsən Nəsrullahın mədh və təziyə ilə başlasa da, əslində bu, İranın bir il əvvəl, yəni oktyabrın 7-də HƏMAS Hərəkatının İsrailə qarşı hücumuna verdiyi cavab idi. Tehran Əl-Əqsa Tufanı əməliyyatının başlanmasından sonra “strateji səbir” yanaşmasını açıq şəkildə bəyan etmişdi.
Görünür, Nəsrullahın öldürülməsi iranlıları İsraillə açıq müharibəyə məcbur edib. Bu müharibəyə İranın dəstəyi ilə Livanın cənubundakı münaqişəni idarə edən Hizbullah rəhbərlik edir. Bu gün bu müharibə qaydaları olmayan bir savaşa çevrilib.
Nəsrullahın öldürülməsi oyunun qaydalarını dəyişdi. İran İsraillə birbaşa münaqişənin Tel-Əvivdə Benyamin Netanyahunun rəhbərlik etdiyi Müharibə Nazirləri kabinetinin qarşısına qoyduğu son məqsəd olduğunu yaxşı bilsə də, artıq İsrailə qarşı müharibədə iştirak dairəsindən kənarda qala bilməz. İranın tamaşaçı rolundan imtina etmək və ya kifayətlənmək kimi lüksü yoxdur.
2023-cü il oktyabrın 7-dən etibarən Tehranın verdiyi bəyanatlar İranın gərginliyi artırmaq və ya regional müharibəyə çevirmək istəmədiyini göstərdi. Ötən apreldə İsrailin Dəməşqdəki konsulluq binasına həyata keçirdiyi hava hücumuna cavab olaraq İsrailə raket zərbələri endirdikdən sonra verdiyi açıqlamada belə İran İsraillə müharibə etmək niyyətində olmadığını, beynəlxalq hüquq normalarına əsaslanaraq hüququndan istifadə etdiyini vurğulamışdı.
İsrailin Livanda Hizbullaha qarşı hava hücumlarının başladığı günlərdə İran prezidenti Məsud Pezeşkian və xarici işlər naziri Abbas Arakçi bəyanatlarında İranın “bölgədə müharibənin yayılmasının qarşısını almağa” çalışdığını vurğulayıblar. İran hətta rəsmi olaraq bildirib ki, İsrailə qarşı savaşmaq Hizbullahın öz işidir.
İran indi rəqiblərinə qarşı strateji səbr və yumşaq güc yanaşmasından əl çəkib və müharibədəki mövcudluğunu güclü şəkildə təsdiqləməyə başlayıb. O, indi əmindir ki, rəhbərlik etdiyi müqavimət oxunun silahlı qollarına qarşı müharibə onun nüfuzuna qarşı müharibədir. Eyni zamanda İraq, Yəmən, Suriya və Livanda fəaliyyət göstərən silahlı şiə radikallara hücum İranın milli təhlükəsizliyinə hücumdur. Məhz buna görə də Nəsrullahın öldürülməsindən sonra İsrail Qəzzada bütün müharibə boyu tutduğu diplomatik mövqeyin əksinə olaraq, sərt şəkildə müdaxilə etdi.
İranın İsrailə raket hücumu təkcə Həsən Nəsrullah, İsmayıl Həniyə və İran komandirlərinin Livan və Suriyada İsrail tərəfindən hədəfə alınaraq öldürülməsinə reaksiya deyil, həm də İranın birbaşa hərbi hədəfə alınmasından çəkindirmə taktikasıdır.
İranlılar çox yaxşı bilirlər ki, Netanyahu hökuməti Qəzzada HƏMAS və Livanda Hizbullaha qarşı apardığı müharibə ilə kifayətlənməyəcək və onun strategiyası Yaxın Şərqi silah gücünə yenidən formalaşdırmaqdır.
İraqda silahlı qrupların hücumları da müəyyən həddə qalır. Görünən odur ki, İraqda israillilərlə münaqişəyə girmək üçün cəbhə aça bilməyən silahlı müqavimət qrupları hələ də birbaşa müharibəyə başlamaq qərarına gəlməyiblər. Onların mövqeyi hələ də müharibəyə hazır olduqlarını təsdiqləməklə məhdudlaşır.
İsrail bölgədə sərhədlərinin təhlükəsizliyini təmin edərək, regionda yeni bir reallıq tətbiq etmək istəyir.
Hazırda Tehran və Təl-Əviv arasında strategiya münaqişəsi özünün ən açıq mərhələsindədir. İran region ölkələrində öz təsir və qüdrətini saxlamaq istəsə də, hazırda bu təsirini müdafiə etmək və son 20 ildə əldə etdiyi qazancları qorumaqla kifayətlənir. O, güc tətbiq etmək məntiqini qəbul edir, lakin ondan istifadə edərkən ehtiyatsız davranmaq istəmir.
