Bakı, Arab.AZ
İranın son prezident seçkilərində yeganə islahatçı namizədi olan Məsud Pezeşkian ölkənin doqquzuncu prezidenti olub.
69 yaşlı Pezeşkian ultramühafizəkar Səid Cəliliyə qarşı keçirilən seçkilərin ikinci turunda səslərin təxminən 53,6 faizini qazanıb.
İyunun 28-də İranda keçirilən növbədənkənar seçkilərin birinci turunda Pezeşkian digər üç mühafizəkar fiqur arasında lider olub.
Pezeşkianın qələbəsi mühafizəkar və ultramühafizəkar düşərgələrin illərlə hökmranlığından sonra İranın islahatçılarının ümidlərini artırıb.
O, may ayında helikopter qəzasında həlak olan sabiq ultramühafizəkar prezident İbrahim Rəisi əvəz edəcək.
Pezeşkian çərşənbə axşamı X-də “hər kəsə dostluq əlini uzadacağını” dedikdən sonra, “Qarşıdakı çətin yolda sizin yoldaşlığınız, empatiyanız və etibarınıza ehtiyacım olacaq. Mən sizə əlimi uzadıram”-deyib.
Seçkilər ərəfəsində İranın əsas islahatçı koalisiyası öz ağırlığını Pezeşkianın arxasına atdı, keçmiş prezidentlər Məhəmməd Hatəmi və mötədil Həsən Ruhani onun namizədliyini dəstəklədiklərini bəyan etdilər.
Pezeşkian Qəzza müharibəsi ilə bağlı artan regional gərginlik, İranın nüvə proqramı ilə bağlı Qərblə mübahisə və İranın sanksiyalardan zərər çəkmiş iqtisadiyyatının vəziyyəti ilə bağlı daxili narazılıqlar fonunda prezident postunu tutur.
Ürək cərrahı Rəisi hökumətini ölkədə qadınlar üçün sərt geyim qaydalarını pozduğu iddiası ilə həbs edilən iranlı kürd Mahsa Aminin həbsxanasında ölümü ilə bağlı rəftarına görə açıq şəkildə tənqid etmişdi.
Tvitterdə “indi X kimi tanınan” bir yazıda o, Amininin ölümünü araşdırmaq üçün “istintaq qrupu yaratmağa” çağırmışdı.
Son kampaniyalarda o, 1979-cu il inqilabından qısa müddət sonra qadınların ictimai yerlərdə başını və boynunu örtməsini tələb edən məcburi hicab qanunlarının tətbiqini tənqid edərək öz mövqeyini qoruyub.
“Biz hər kəsə, xüsusən də bacılarımıza və qızlarımıza qarşı hər hansı zorakılıq və qeyri-insani davranışa qarşıyıq və bu hərəkətlərin baş verməsinə icazə verməyəcəyik”-deyib.
O, həmçinin internet məhdudiyyətlərini yüngülləşdirməyə və etnik azlıqları hökumətinə cəlb etməyə söz verib.
Pezeşkian 1954-cü ildə Qərbi Azərbaycanın şimal-qərb əyalətinin Mahabad şəhərində doğulub. Atası türk anası isə kürddür.
O, 2008-ci ildən İran parlamentində Təbrizi təmsil edib, Xatəmi hökumətində səhiyyə naziri vəzifəsində çalışıb və 1980-1988-ci illər arasında İran-İraq münaqişəsi zamanı həkim briqadalarının döyüş cəbhəsinə göndərilməsinə nəzarət edib.
1993-cü ildə Pezeşkian həyat yoldaşını və uşaqlarından birini avtomobil qəzasında itirdi. O, heç vaxt yenidən evlənməyib və qalan üç övladını – iki oğlu və bir qızını tək böyüdüb.
Pezeşkianın adından kampaniya aparan İranın keçmiş xarici işlər naziri, 2015-ci ildə dünya gücləri ilə imzalanmış nüvə sazişinin təmin edilməsinə kömək edən Məhəmməd Cavad Zərif idi.
Pezeşkian İranı “təcriddən” çıxarmaq üçün sanksiyaların aradan qaldırılması müqabilində Tehranın nüvə fəaliyyətini cilovlamağa çalışan sazişi bərpa etməyə çağırıb.
“Əgər biz sanksiyaları qaldıra bilsək, insanların həyatı daha asan olacaq, sanksiyaların davam etdirilməsi isə insanların həyatını acınacaqlı etmək deməkdir”-deyə o, televiziyaya müsahibəsində deyib.
Pezeşkiana ölkədə son səlahiyyətlərə malik olan ali lider Əli Xamneyinin müəyyən etdiyi dövlət siyasətini tətbiq etmək tapşırılacaq.
